Weekendoverpeinzing: de politieke dynamiek rondom verkiezingen en de rol van de media

Over zo een 45 dagen gaat Nederland naar de stembus om in ons gehele land gemeenteraden te kiezen. U merkt er waarschijnlijk nog weinig van, maar de lokale politici zijn nerveus over de mogelijke verschillen tussen programma’s, hun eigen posities en de te vormen coalitie. De rol van de media is er niet minder om.

Ik heb het ‘verwarrende’ genoegen in beide speelvelden aanwezig te zijn in de gemeente Velsen, waar ik woon en werk. Ik ben dus naast inwoner, ook nog eens ondernemer. Als voorzitter van het bestuur van Velsen Lokaal (de grootste oppositiepartij met 5 van de 33 zetels) maak ik voor het eerst de dynamiek rondom de verkiezingen mee.

Het is een wonderlijk ’toneelstuk’ zonder duidelijk begin of einde. Terwijl enerzijds de werkelijke politieke besluitvorming tot een minimum is gedaald (moeilijke onderwerpen worden zorgvuldig gemeden), maakt iedereen zich op voor een strijd die anno 2014 eigenlijk niet meer echt bestaat. De verschillen tussen de programma’s van partijen zijn (mede onder invloed van onze economische bewegingen) eigenlijk zo klein geworden, dat de media goed moet zoeken naar onderwerpen om nog met enige polarisatie politiek nieuws leesbaar te maken.

Daarentegen lijken de meeste partijen communicatief beduidend vaak naar binnen gekeerd te zijn, opgesloten in nogal wat subjectieve veronderstellingen over en weer. Content marketing is nog niet echt besteed aan de meeste politici, getuige hun inhoudelijke activiteiten via social media en/of hun eigen websites. Dat eerste gaat dan nog wel, maar de meeste berichten omvatten veelal reacties op hetgeen enkelingen ‘zeggen’. Met de websites is het vaak droevig gesteld. Nieuwe kandidaten voor het raadslidmaatschap zijn  nauwelijks zichtbaar en dus onbekend voor de kiezer. Het zijn vooral de zittende raadsleden die die openheid beteugelen, immers zij willen maar al te graag de volgende periode van 4 jaar hun stoel (zetel) behouden.

Nuances in de programma’s zijn er echt nog wel, maar dan moeten de media (en ook de burger) er echt inhoudelijk mee aan de slag en dat valt niet mee. De media draaien het liever om en vragen via al dan niet objectieve stellingen aan de partijen naar meningen over diverse actuele onderwerpen. Dat schept dan in ieder geval nog wat (polariserende) duidelijkheid. Ga het maar eens proberen, binnen elke gemeente zijn er wel één of meer stemwijzers online te vinden. En, komt u keer op keer uit op de partij, waarop u gevoelsmatig zou willen stemmen? Nee, echt objectief is het gehele proces niet te maken.

De landelijke media richten zich op de ‘haagse kopstukken’, die links en rechts in het land door de lokale partijbesturen worden uitgenodigd om ‘iets’ te laten zien waar de lokale burger niets van ervaart. Wat moet je in een gemeente met een landelijk kopstuk? Wat wordt haar of zijn verhaal in de dynamiek van een lokaal bestuur? Natuurlijk is het dan ‘voer’ voor de lokale media, maar veel nut heeft het voor de zwevende kiezer niet, de kopstukken kunnen niet veel meer doen dan met wat algemene ‘one-liners’ de media te helpen met de titels van hun stukjes in de krant.

Ik vind het fascinerend en tegelijkertijd  teleurstellend hoe dit proces verloopt. Zo lang alles nog redelijk objectief gehouden kan worden, is het proces goed in de hand te houden. Waar en wanneer de subjectiviteit toeslaat is voor elke partij verschillend. Dat kan al gebeuren bij het maken van het programma, of bij het proces van het toewijzen van ‘rugnummers’ bij bestaande en nieuwe kandidaten of bij de te voeren campagne. En volgens mij (maar dat moet ik nog meemaken) stijgt de spanning tot ongekende hoogte bij de coalitie onderhandelingen.

Ondanks het feit dat ik me mijn rol als voorzitter van Velsen Lokaal middenin de politieke dynamiek zit van één partij, moet ik bekennen dat ik het op zijn minst net zo interessant vind om op afstand met mijn ‘media pet’ te kijken naar het geheel. Opgeteld geeft dat soms heel verwarrende beelden. Nee, begrijp me niet verkeerd, ik kijk erg uit naar 19 maart en naar de installatie van de nieuwe raad op 27 maart. Maar als de nieuwe coalitie (hopelijk met Velsen Lokaal, dus dat vraagt nog wel wat van mijn tijd) eenmaal is samengesteld, dan neem ik graag weer wat afstand.