Hoezo: boeken hebben een vastgestelde prijs?

Het is eigenlijk toch raar, dat we een wet hebben waarin de prijs van boeken voor een bepaalde tijd vast staan. En wat gebeurt er dan als de prijs voor e-books in ons land niet wordt voorzien van prijsbepalende wetten? Staatssecretaris Zijlstra van Cultuur heeft dat aan de Tweede Kamer laten weten.

• Lees ook het verdwijnen van boekenwinkel ketens in de Verenigde Staten
• Bruna maakt zich geen zorgen met komst HEMA als boekwinkel
• Weinig opschudding na brief Zijlstra

Meer dan alleen leesplankje voor boeken.....

Een jaar geleden deed voormalig minister Ronald Plasterk een voorstel tot het doen van een onderzoek naar de wenselijk voor zo een wet. Kennelijk is het rapport van dit onderzoek aan velen voorbij gegaan. Op 5 A4’tjes beschrijft Zijlstra de argumentatie om niet over te gaan tot een vast prijs. De hoofdpunten:

– in strijd met Europese regelgeving (daar zitten nogal wat nuances in, bijvoorbeeld vergelijking binnen diverse Europese landen)
– te grote reikwijdte in definitie digitale consumptie van (boeken) content in relatie tot andere digitale media (e-book met game en film?)
– geen echte functionaliteit vaste prijs voor e-books, relaties in de keten liggen geheel anders
– markt in Nederland momenteel te klein voor regulering (wordt echter voorbij gegaan aan illegaal circuit)

Allemaal argumenten die (sommige beperkt) geldig genoemd zouden kunnen worden. Maar hoe zit het dan met papieren boeken? Inmiddels in het kopen van boeken al helemaal niet meer exclusief eigendom van de boekwinkel in de straat die zich aan de regels moet houden. On-line boeken bestellen resulteert in shoppen, de prijsverschillen zijn ook daar al aanzienlijk. Zeker als je even het geduld hebt om het boek vanuit het buitenland te laten komen.

Prijsbescherming is in deze tijd helemaal geen garantie voor het voortbestaan van een verouderde keten. Dat weten auteurs, uitgevers, distributeurs, boekhandels en bovenal de consument. Maar de mens heeft nu eenmaal de neiging het bestaande – tegen beter weten in – in stand te houden. En dat is gezien de onzekerheid over het voortbestaan van deze branche ook wel logisch. Anderzijds is de opmars van e-books – in ons land op legaal niveau nog gering, op illegaal niveau aanzienlijk – natuurlijk niet tegen te houden en boekenwinkels zullen geen primaire rol spelen in de verkoop van content voor digitale leesplankjes. Welke nieuwe rollen zou een boekhandel naast kantoorartikelen nog meer naar zich kunnen toetrekken?

Auteurs zijn volgens mij zelf de sleutel. Zeker die auteurs die niet in opdracht van een uitgever eigen – relevante – content maken voor specifieke doelgroepen. Een e-book is dan een prima middel om tegen lage kosten goed verkocht te kunnen worden, tegen verwaarloosbare kosten. Natuurlijk moet de auteur dan ook een beetje ondernemersbloed in zich hebben om een eigen e-store te openen. Nee, dat is allemaal niet zo ingewikkeld meer. En dan kan een laag geprijsd e-book wel in een enorme naamsbekendheid resulteren. Misschien moet je als auteur een ‘meterd’ model hanteren. Je geeft je eerste e-book gratis weg, werk aan de marketing en vraag vervolgens binnen die – hopelijk zeer groot geworden – doelgroep steeds kleine bedragen voor de volgende edities. Vele keren een beetje met een hoge marge in plaats van weinig keren veel met een extreem lage marge. Marktwerking dus. En als het echt goed gaat, dan kan je eens gaan denken aan een boek in print. Als uitgever heb je je sporen dan zelf al verdiend, met printing-on-demand kan je ook de gewone boekdrukker links laten liggen. Want ook hier begin je weer klein.