Weekendoverpeinzing: ‘Tablets in het onderwijs’

Een kleine vijf jaar geleden ontstonden de eerste geluiden al: ‘Een eReader voor iedereen die op school zit of studeert’. Een paar jaar later zou dat geluid nog harder klinken, met de aanname van de regeling dat de overheid voortaan het boekengeld op middelbare scholen zou betalen.

Toch gebeurde het niet op een enkel kleinschalig experiment na. Nu, met de komst van de iPad, wordt er iets meer geëxperimenteerd, maar een doorbraak is op korte termijn niet te verwachten.
Vergelijkingen tussen iPad en de meer op lezen gerichte eReaders zijn op veel gebieden lastig. In zijn algemeenheid biedt de iPad een volledige interactieve communicatie beleving middels talloze toepassingen, terwijl de eReaders in hoofdzaak zijn gericht op lezen en aantekeningen maken.

Toch zullen die technische verschillen niet het antwoord geven op de vraag of leerlingen en studenten nu wel of niet met een dergelijk apparaat hun tas vol met boeken gaan inruilen.

Het zal vooral een financieel/commercieel verhaal zijn. De krachtenvelden achter schoolboeken zijn fors. Het is een lucratieve markt, met soms rare trekjes. Nieuwe edities van bestaande boeken worden met verwaarloosbare wijzigingen in een herdruk plotseling uitgebracht als twee deeltjes, waardoor het oude boek waardeloos is geworden in de dagelijkse praktijk. Maar het levert wel geld op.

Scholen worden door educatieve uitgevers ‘bestookt’ met nieuwe leermiddelen en methoden. Volop boeken met aanvullende instructies voor docenten en liefst elk jaar wijzigingen. Dat houdt de drukpersen draaiende.

eReaders zouden daarin nogal wat veranderen. Uitgevers verzetten zich hiertegen, omdat ze hun grip op de markt verliezen, nog even afgezien van diverse complexe auteursrechtelijke zaken. Zij weten als geen ander dat scholen, overheid, ouders en leerlingen/studenten de waarde van de digitale content zullen gaan betwisten. Misschien niet de eerste keer, maar wel wanneer uitgevers keer op keer met zinloze mutaties komen, die duur betaald moeten worden. Daar zit nu verplicht geld. De discussie of nu wel of niet een volledig boek nodig is, zal worden versterkt. Nu al maken scholen en universiteiten in toenemende mate hun eigen lesmateriaal en verspreiden PDF bestanden via intranetten, die de studenten al dan niet zelf kunnen printen. Een doorn in het oog bij de educatieve uitgevers. De interne syllabus oude stijl zou wel eens in zeer intensieve wijze kunnen herleven in het eReader/tablet tijdperk.

Daarnaast de vraag of de overheid die nu boeken betaalt, in de toekomst dan ook de drager van die boeken wil gaan betalen, dus de eReader of tablet per leerling. Dat eerste zou misschien nog kunnen, de overheid betaalt immers nu ook zowel de inhoud als de informatiedrager (papier). Bij tablets zou de overheid kunnen stellen dat zij veel meer betaalt dan nodig is. Maar leermiddelen zijn niet beperkt tot alleen schoolboeken. Een tablet zou een verrijkte leeromgeving kunnen bieden, die niet alleen zinvol is, maar vooral ook leuk en dat werkt prestatie verhogend. Talloze toepassingen zijn denkbaar die het onderwijs op diverse niveaus zouden kunnen verrijken.

Naast de financiële belangen speelt ook het onderwijs systeem natuurlijk een rol. Verschillen in studietempo’s zouden door toepassing van tablets kunnen worden vergroot, doordat de inhoud aantrekkelijker wordt gebracht en de leerling/student aanzet tot nieuwsgierigheid. Het onderwijs systeem is echter nog steeds grotendeels ingericht op klassikaal onderwijs met vast omlijnde lineaire programma’s.

Qua distributie zouden er ook nogal wat bezwaren kunnen worden opgetekend. Hoe regel je de – gelijktijdige – distributie van content voor honderden eReaders/tablets? Dat probleem zou niet bestaan wanneer het lineaire onderwijs systeem zou verdwijnen, dan is er geen noodzaak om op 1 september allemaal gelijktijdig de nieuwe boeken te gaan downloaden. Maar dat zou dan nog met moderne ‘clouservices’ op te lossen zijn (met dank voor deze aanvulling @nnmrht).

De technologie is daar, de infrastructuele problemen zouden gering kunnen zijn. Onderwijs en uitgevers zouden in beweging moeten komen om dit mogelijk te maken. Het onderwijs is echter gehouden aan regeltjes van dezelfde overheid die de boeken betaalt. En de uitgevers doen er alles aan om de bestaande keten in stand te houden, gesteund door een overheid, die natuurlijk niet de verantwoording op zich wil/kan nemen om een lucratief uitgeefsegment de nek om te draaien.

Meer informatie
– Lees ook eens de bevindingen op eBoekstad van de Hogeschool van Amsterdam
– Artikel in Emerce in het voorjaar van dit jaar