Digitaal papier past in de media 2.0 beweging
Binnenkort in GW
Digitaal papier is de basis voor e-readers, e-papers en e-books. Wat is de stand van zaken rondom deze 2.0 beweging? Voor wie zijn er kansen, voor wie bedreigingen? Hoe staat het met de technologie en de business modellen?
Er is nogal wat verwarring binnen de terminologie rondom digitaal papier. Om daarmee te beginnen, digitaal papier is de basistechnologie van onder andere eInk in de Verenigde Staten. Door middel van elektrisch geladen bolletjes kan zwarte ‘inkt’ worden weergegeven op een ‘wit’ vel, zonder dat het ‘scherm’ net zoals bij een computer steeds opnieuw opgetekend hoeft te worden. Daardoor verbruikt het ‘papieren scherm’ vrijwel geen stroom en is de leesbaarheid vergelijkbaar met gewoon papier.
De term e-reader staat voor de hardware die ontwikkeld wordt rondom digitaal papier. Bekende namen zijn de iRex Reader 1000, Sony Reader PRS505 en de Amazon Kindle. Ook valt deze term ten prooi aan software, die op vele platformen beschikbaar wordt gesteld om e-books te lezen op onder andere mobiele telefoons, maar ook op laptops. De termen e-books en e-papers worden door uitgevers gehanteerd, die boeken, tijdschriften en/of kranten op e-readers uitgeven.
De belangrijkste technologische ontwikkelingen op dit moment zijn vooral terug te vinden in de zoektocht naar kleur – later ook video, meer datacommunicatie mogelijkheden zoals UMTS, grotere formaten (tot en met A4 – voorbeeld is de Plastic Logic Reader) en een lichter design met een meer intiütieve user-interface. Veel van de tot nu toe bestaande e-readers bieden te weinig voor de prijs die gevraagd wordt. In professionele omgevingen mag een prijs tussen de 300 en 600 euro nog worden geaccepteerd, voor een doorbraak op consumenten niveau zou de prijs moeten dalen tot niet meer dan 100 euro.
Traditionele uitgevers zijn nogal huiverig rondom het uitgeven van boeken, kranten en tijdschriften op e-readers. Ze kijken met afschuw naar de ontwikkelingen in de muziek industrie, waar de keten omgkeerd is. Fysieke distributie verdwijnt langzaam maar zeker, door het downloaden van muziek, waarna de consument zelf bepaalt in welke vorm de content wordt geconsumeerd. De angst voor slechte kopieer beveiliging en dus illegale verspreiding weerhoudt veel uitgevers massaal op e-readers over te stappen. Toch zijn niet alle uitgevers negatief over deze ontwikkeling. De krant ‘The San Francisco Chronicle’ heeft berekend dat 65% kostenbesparing mogelijk is op alle vaste productie- en distributiekosten van hun krant, wanneer deze alleen nog via e-readers te consumeren zou zijn.
Ook lijkt de ‘long-tail’ benadering succesvol te zijn, voor vooral jonge nieuwe auteurs, die nog geen naam hebben, maar via nieuwe uitgeverijen hun content tegen lage prijs digitaal aanbieden, om daarmee de stap naar grotere bekendheid en papieren uitgaven te bevorderen.
Het tijdschrift Esquire publiceerde vorige maand een omslag met daarin verwerkt digitaal papier en dus variabele content. Natuurlijk was de hardware nog te dominant in grootte, waardoor het omslag van het oktobernummer behoorlijk dik was. Maar de uitgever toonde wel aan dat ook papier zo zijn 2.0 bewegingen zal gaan krijgen.
Natuurlijk zijn er ook andere toepassingen voor digitaal papier. Prijsstickers in een supermarkt die centraal kunnen worden aangepast is een toepassing die de gehele retail markt in combinatie met RFID (de opvolger van de barcode) ingrijpend zal veranderen. Want ook in die branche staat de opvolger van de papieren raamposter al in de steigers. Raamreclame 2.0 zal dan on-the-fly aangepast kunnen worden aan het moment van de dag. Juist vanuit die behoefte is de behoefte aan full-color enorm.
Maar voordat digitaal papier massaal zal doorbreken is er nog veel te doen. De kopieerbeveiliging – DRM: Digital Rights Management, wordt massaal gekraakt en hier lijkt geen eenvoudige oplossing voor te vinden te zijn. Een ander probleem is een standaard dataformat, welke op alle e-readers gelezen kan worden. PDF is daarvoor niet geschikt, omdat de inhoud niet zoals in HTML op een website, dynamisch verschaald en opnieuw opgemaakt kan worden. Een initiatef onder de naam ‘epub’ van IDPF en Openbook lijkt de grote kansmaker te zijn, waarmee alle hardware ontwikkelaars zich aan zouden kunnen binden. De onlangs verschenen Adobe Creative Suite 4 ondersteunt al de export naar epub vanuit Adobe InDesign. Dat biedt kansen voor grafische ondernemingen.
Ook de businessmodellen zijn nog onduidelijk. Amazon zet tegen de zin van de uitgevers waar ze mee samenwerken digitale uitgaven op haar website voor een prijs ver onder de papieren uitgaven. Amazon hanteert $9,99 voor een e-book, wat in papieren vorm makkelijk $33,99 zou kunnen kosten. Maar ook hier weer de long-tail gedachte. Amazon verkoopt naar eigen zeggen digitaal makkelijk 1000 keer voor bijna een tientje, terwijl daar 300 papieren boeken van $33,99 tegenover zouden moeten staan om dezelfde omzet te kunnen halen, maar echter door productie en distributie wel veel hogere kosten. Amazon ziet zichzelf als een uitgever 2.0, welke niet alleen de content aanbiedt, maar tegelijkertijd de Kindle e-reader, die in staat is ook meteen on-line boeken van Amazon te bestellen. Een veel op de Apple iTunes Store lijkend model, waarmee wordt aangetoond dat de innovatie in businessmodellen vooral komt van vernieuwend denkende ondernemingen. In ons land kennen we daarnaast nog een opgelegde prijs voor een boek voor het eerste jaar, onder die prijs mag het niet worden aangeboden – ook niet digitaal. Dat belemmert de markt van e-books voor de Nederlandse markt.
Een onderzoek tijdens de Frankfurter Book Fair toonde aan, dat slechts 7% gelooft dat uitgevers de voortrekkersrol zullen gaan spelen in e-content. 22% denkt dat de macht in handen is van de consumenten. Amazon en Google kregens respectievelijk 21% en 20% van de kansen toebedeeld. Slechts 2% zag extra macht voor de auteurs.
In hoeverre de grafische branche kan inspelen op de ontwikkelingen van digitaal papier hangt in sterke mate af van de herkenning van verandering van ketens. Het is een kwestie van meebewegen en dus positie kiezen. Niet meer drukken is ook een keuze die gemaakt kan worden, wanneer je als drukker meer de uitgeef en distributiezijde van de keten opzoekt. Met e-content is dat een stuk eenvoudiger. De doorbraak op consumenten niveau is er nog niet, dat heeft dus vooral met de prijs te maken en het ontbreken van full-color en mogelijk ook video. Maar zeker is wel dat vooral de jeugd dit soort oplossingen zal gaan kiezen als het primaire lees-apparaat. De onderwijs sector is druk doende veel van haar lesmateriaal op e-readers te gaan uitgeven. Een kwestie van ‘kip-en-ei’, om ook anderen te overtuigen content beschikbaar te stellen op e-readers? Verdwijnt het papier boek of het papieren magazine dan echt? Nee, alleen de rol van papier verandert, net zoals de kaars niet verdwenen is en een andere rol heeft gekregen na de komst van gloeilamp.