2009 in aantocht: hoe kijken we er tegenaan?

Nog een paar weken en Nederland is weer in feeststemming. Nu al is duidelijk dat de consument niet bezuinigt op de komende feestperiode. Sinterklaasverkopen doen het goed en de verwachtingen voor Kerst en Oud en Nieuw hebben weinig te lijden van de kredietcrisis.

Ook gepubliceerd bij Marketingfacts

Even stoom afblazen na een periode van hard werken, dat is de gedachte die veel mensen hebben bij het aantal extra vrije dagen. En dat is logisch. De winterse gezelligheid, samen met gezin, familie, vrienden of kennissen, is doorgaans de eindsprint van het jaar die ons in de laatste weken van het jaar bindt.
En dan staat na al die gezelligheid de realiteit begin januari weer voor de deur. De files keren terug, de tellers staan weer op nul. Ja, de eerste dagen proberen we die gezelligheid nog wat vast te houden door het bezoeken van de nodige nieuwjaarsborrels, maar de zakelijkheid begint langzaam maar zeker weer tot leven te komen.
Hoe kijken we tegen 2009 aan? De kredietcrisis heeft ons volkomen verrast, de gemiddelde mens zag het absoluut niet aankomen. En begrijpt misschien ook nog niet precies wat er nu in detail aan de hand is. Klopt het wel dat het slechter gaat met de werkelijke economie, of is het een angsteffect zonder enig fundament? Is het juist dat angsteffect dat ons daadwerkelijk niet meer doet kopen?

Wankele systemen

En kan het dan zo zijn, dat bedrijven ineens massaal arbeidstijdverkorting aanvragen en soms zelfs hele fabrieken voor weken gaan sluiten? De snelheid waarmee dat gebeurt, verbaast me.
De mens is altijd de traagste factor in veranderingsprocessen. Is dat nu ook zo? Zijn het mensen die de effecten van deze crisis zo snel in de maatschappij verspreiden of zijn het systemen die dat doen?
Wat zijn dat dan voor systemen en waarom blijken ze ineens zo wankel te zijn? En kunnen mensen met een gezond verstand zo een systeem dan nog wel doorzien en gepaste maatregelen nemen?

Schuld

De overheid heeft miljarden in die systemen gestopt en een tweede ronde lijkt noodzakelijk te zijn. Begrijpt u wat er met die miljarden gebeurt? Ik niet. De banken betalen de overheid 8% rente voor dat geld, maar de markt wil niet meer dan de thans gebruikelijke 5% betalen. Banken houden de kraan dicht. Een verlies van 3% op een lening, daar gaat een bank niet voor. Wouter Bos ziet geen terughoudendheid in de lenings bereidwilligheid van banken, maar ondertussen klagen grote bedrijven dat ze geen geld meer los kunnen krijgen bij de banken en moeten dus maatregelen nemen. Maatregelen die dan vooral gewone mensen treffen, zoals u en ik. Arbeidstijdverkorting is nog overheen te komen, er gebeurt op korte termijn immers weinig met het huishoudboekje. Maar zodra ontslagen gaan vallen, dan wordt het een ander verhaal.
En wie heeft er dan ‘de schuld’? De banken met hun graaiende directies en aandeelhouders, de inmiddels te gulle(?) overheid, de branche, het bedrijf? Het antwoord is moeilijk te geven. Ik zou hooguit het ‘systeem’ de schuld kunnen geven, maar het ‘systeem’ zegt en doet vooral niets terug.

Politiek

Met al deze vragen sluiten we 2008 af en kijken tegen 2009 aan. Koningin Beatrix zal aan het prille begin van 2009 aardig wat moeite hebben met het maken van haar traditionele nieuwjaarstoespraak. Wat kan zij tegen de bevolking zeggen in een economsich onevenwichtig klimaat, waarin premier Balkenende mediaschuw is geworden en waar Wouter Bos (nu steeds vaker met stropdas) net zo snel in populariteit toeneemt als de snelheid waarmee de kreditecrisis ons verrast heeft.

Media

Tja, en dan het media landschap. Aan nieuws geen gebrek. De crisis is wat dat betreft een ‘zegen’. We vergeten bijna alle echte ellende op de wereld, waarbij oorlog, ziekte en honger vooral de gewone burger treft. We krijgen nieuws in overvloed, we kunnen op elke seconde van de dag weten wat er in de wereld gaande is. Die snelheid is ongekend. Sociale netwerken en burger journalistiek zijn steeds vaker en steeds sneller in staat nieuws – al dan niet objectief – te brengen tot het scherm van de individu in de huiskamer of zelfs op de meest gangbare mobieltjes. We kunnen er op reageren, er als het ware onze eigen waarheid aan toevoegen. Journalisten hebben hier gemengde gevoelens over, maar kunnen niets anders doen dan ook crossmediaal – gewapend met een enorme hoeveelheid apparatuur – aan de slag te gaan en ook te gaan voor snelheid, met misschien nog een vleugje traditionele journalistieke waarheidsvinding.
Ook het aantal media kanalen neemt exponentieel toe. Print, web, mobiel, radio en televisie kennen allemaal het verschijnsel van versnippering door het enorme aanbod. Deskundigen zeggen dat elk anderhalf jaar alle informatie op deze wereld verdubbelt, dus we hebben die kanalen dan ook hard nodig om de distributie van content te kunnen realiseren. Keuzes maken en dus relevantie is het dilemma. Niet alleen voor de consument van content, maar vooral ook voor de adverteerders. Want daar moeten de grote geldstromen vandaan komen om ook hier weer een ‘systeem’ in stand te houden. Gratis content lijkt voor velen de norm te worden. Het web heeft ons geleerd dat dat kan. De consument kijkt niet of nauwelijks naar advertentie-, business-, communicatie- en distributiemodellen. Het woord ‘gratis’ heeft grote aantrekkingskracht. Dat een gratis krant door adverteerders betaald moet worden, zal de consument een zorg zijn. Maar die adverteerders willen wat wat terugzien van hun reclame euros. Het bereiken van ‘uw ik’ is het dilemma voor de adverteerder die maar één keer zijn euro kan verdelen over alle kanalen die we ‘rijk’ zijn.

Verstand

De ‘push’ maatschappij dringt zich dus op. We moeten het systeem in stand houden, alleen dan kan het geld op juiste wijze blijven circuleren. En als dat het geld is van de echte maatschappij, dus het geld wat u en ik ook echt hebben, dan zal dan allemaal nog wel lukken. Maar onze maatsschappij functioneert steeds vaker op basis van virtueel geld. En dat systeem gaat nu kapot aan zijn eigen succes. De waarde van een bedrijf op een beurs heeft niets of nauwelijks iets te maken met de werkelijkheid. Als we die werkelijkheid wegstoppen en meer en meer gaan voor het virtuele graaien, dan zijn we met z’n allen toch dom bezig. Maar we doen er allemaal aan mee, het wordt ons op een dienblaadje voorgeschoteld. Ik hoop dat we in 2009 ons verstand weer terugkrijgen.