Weekendoverpeizing: ‘De media heeft het gedaan’

Voor dit weekend kreeg ik de weekendoverpeizing aangereikt door Wieneke Gunneweg, hoofdredacteur van Erasmus Magazine. Laat ik beginnen met het ontrafelen van de overpeinzing.

Opleidingen journalistiek ter discussie bij De Nieuwe Reporter
Peter Vandermeersch (NRC) over onderzoeksjournalistiek

‘de media’
Wat is of wat zijn media eigenlijk? Is dat een groep journalisten of zijn het de kanalen radio, televisie, de krant, tijdschriften en het web? Als de media ‘het’ gedaan heeft, dan zou je veronderstellen dat het mensen zijn. En dus naar alle waarschijnlijk journalisten. Dat is een vak, dus als je je vak goed uitoefent, hoe vaak kan je ‘het’ dan gedaan hebben?

‘het’
Dat ‘het’ slaat in deze context waarschijnlijk op ‘verkeerd’. Dus de overpeinzing zou dan zijn: ‘De journalisten hebben het verkeerd gedaan’. Aanvankelijk kreeg ik van Wieneke de zin: ‘De media hebben het (weer) gedaan’. Dat ‘weer’ zou betekenen dat de media ‘het’ vaker verkeerd doen. Maar wat is ‘het’?
Een verslag van een gebeurtenis? Een mening? Feiten? Zou zomaar allemaal kunnen. Het zou te ver gaan om minitieus de verschillen tussen feiten en meningen breeduit te analyseren. Maar in zijn algemeenheid staat het iedereen vrij een eigen mening te hebben en deze te publiceren. Gedachten en meningen liggen dicht bij elkaar. Door je gedachten vorm je een mening. Als die mening breed gedragen wordt, dan zou een mening op den duur kennis kunnen worden, misschien wel een feit. Maar wordt een journalist op deze gehele ketenvolgorde afgerekend?‘gedaan’
Doen, deed, gedaan. Het is voorbij. Er is iets gebeurd en de media heeft ‘het gedaan’. Nou krijg ik toch wat moeite met het woord ‘het’. Wat hebben ze dan precies gedaan? Een verkeerde mening opgetekend? Dat kan niet, want een mening is individueel. Wat misschien zou kunnen is dat ze te lang die mening hebben geponeerd, waardoor die mening de waarheid – dus op een feit – gaat lijken.
De mens denkt nu eenmaal graag in ja/nee of wel/niet patronen. Dat is helder. iets daar tussenin willen we eigenlijk niet. Zinnen als ‘dat ligt iets genuanceerder’ zorgen meteen voor een zucht, want nuances kosten tijd.

u, ik en de journalist
Laat ik tot een afronding komen. Wij, dus u en ik en soms ook de journalist hebben het altijd gedaan. De hele dag staan we klaar met onze mening, de hele dag denken we de waarheid te weten. En het is al lang niet meer alleen die journalist die dat opschrijft. Natuurlijk hebben de klassieke media kanalen nog steeds de illusie van de waarheid. Maar ook u en ik schrijven van alles op. Het web heeft dan misschien in de vele miljoenen weblogs dan wel geen journalistieke waarde vanuit de klassieke betekenis, maar het zijn wel meningen, die misschien wel helemaal niets met de waarheid te maken hebben.

Het ‘hier en nu’ is publiek domein geworden en wordt door u en ik al getwitterd, geblogd, gehyvesd, gefacebooked en ga zo maar door. De professionele journalist moet steeds vaker diepgaand onderzoek doen en publiceert dus ook steeds vaker diepgang, analyse, beschouwingen etc. En met dat soort stukken heeft de media het steeds vaker ‘niet’ gedaan, want het publiceren van die langere en meer analyserende stukken vergt gewoon een ander type lezer, die de overpeinzing van dit weekend niet zo snel zal steunen. Dat doen we in al onze oppervlakkigheid in die vele plotselinge momenten, waarin we ons niet eens de tijd gunnen een echte mening te vormen. U en ik hebben het dus gedaan.